Nieuwsbrief Progressiegericht Werken 794


De winnaar van de Winactie gratis deelname aan de Opleiding Progressiegericht Coachen is: Sylvia Buijtendijk! 

► Psychologische rijkdom en complexe cognitieve stijlen

Psychologische rijkdom en complexe cognitieve stijlen. Oishi en Westgate onderzoeken psychologische rijkdom, en stellen dat een psychologisch rijk leven iets anders is dan een gelukkig of een betekenisvol leven. Hier kun je daar meer over lezen. In twee nieuwe studies onderzochten ze de verbanden tussen drie aspecten van een goed leven en individuele verschillen in complexe cognitieve stijlen: attributiecomplexiteit, holisme en essentialisme.

Bereik sneller en prettiger teamprogressie met praktische technieken uit de progressiegerichte aanpak. Voor leidinggevenden, verzorgd door Gwenda Schlundt Bodien en Coert Visser. Vijf sessies vol praktijkgerichte oefeningen en reflecties.

Pleidooi voor democratie vanuit een psychologisch perspectief

Democratie staat wereldwijd onder druk. In een recente post uitte ik mijn zorg of de democratische rechtsstaat in goede handen is bij de nieuwe Nederlandse regering. Lang had ik de indruk dat veel mensen wel vonden en begrepen dat democratie goed is. Maar in persoonlijke gesprekken heb ik de laatste jaren gemerkt dat mensen het lastig vinden om specifieke en onderbouwde antwoorden te geven op de vraag: “Is een democratie beter dan een dictatuur, en zo ja waarom?” Het lijkt me nuttig om stil te staan bij de psychologische voordelen die democratische systemen bieden in vergelijking met autocratische regimes.

Opleiding Progressiegericht Coachen (start 4 oktober 2024)

Leer effectieve progressiegerichte interventies en technieken toepassen met Coert Visser en Gwenda Schlundt Bodien. Voor (team-)coaches en trainers die diepgaand kennis willen opdoen en oefenen. Zeven sessies gebaseerd op wetenschappelijk onderzoek.

Gericht denken aan plezierige dingen

Gericht denken aan plezierige dingen is niet iets dat mensen vaak doen. Als ze even niets te doen hebben zijn ze eerder geneigd om die tijd te vullen met makkelijke dingen, zoals op hun mobiele telefoon kijken. De onderzoekers Westgate et al (2021) voerden drie studies uit waarin het gericht denken aan plezierige dingen werd vergeleken met vier andere activiteiten.

Training Progressiegerichte Ontwikkelgesprekken

Leer in twee sessies constructieve ontwikkelgesprekken voeren met focus op progressie. Voor leidinggevenden en medewerkers, gegeven door Gwenda Schlundt Bodien en Coert Visser. Praktisch, wetenschappelijk onderbouwd en effectief.

De Vicieuze Cirkel van Mindset en Psychologische Stress

De mentale gezondheid van leerlingen en studenten is de afgelopen jaren een belangrijk onderwerp van zorg geworden. De druk om te presteren, sociale verwachtingen en leeruitdagingen kunnen een zware last vormen voor jonge mensen. Een recente studie van Kroeper et al. (2024) biedt inzicht in een cruciale factor die bijdraagt aan deze stress: de perceptie van mindset in de klas. Ze ontdekten een vicieuze cirkel van mindset en psychologische stress.

Psychologische rijkdom en wijsheid

Psychologische rijkdom en wijsheid zouden wel eens aan elkaar gerelateerd kunnen zijn. Oishi en Westgate leggen dit uit in een onderzoeksartikel dat op 16 juli 2021 nog niet is verschenen maar in de toekomst via deze doi te vinden zal zijn. In een eerder artikel beschreef ik al dat psychologische rijkdom wel eens een verwaarloosd aspect zou kunnen zijn van wat mensen kunnen ervaren als ‘een goed leven’. Traditioneel wordt onderscheid gemaakt tussen twee constructen: een gelukkig leven en een betekenisvol leven. De onderzoekers Oishi et al suggereren echter dat er een derde manier is om een goed leven te operationaliseren: een psychologisch rijk leven.

Autonomie Verschilt van Onafhankelijkheid en Vrijheid

In de wereld van persoonlijke ontwikkeling en psychologie gebruiken we vaak termen zoals autonomie, onafhankelijkheid en vrijheid door elkaar. Hoewel deze concepten op elkaar lijken, vertegenwoordigen ze verschillende aspecten van de menselijke ervaring en motivatie. Hieronder leg ik uit waarom autonomie verschilt van onafhankelijkheid en vrijheid, en waarom het belangrijk is om deze verschillen te begrijpen.


Nieuwsbrief Progressiegericht Werken 793



Winactie: ding mee naar gratis deelname aan de Opleiding Progressiegericht CoachenWil je kans maken? Stuur ons dan voor 5 juli een e-mail en leg uit waarom je wilt winnen. Op 5 juli maken we de winnaar bekend.


► Bespreking van Morele ambitie’ (Rutger Bregman, 2024)

Rutger Bregman is historicus en schrijver. Zijn nieuwe boek Morele Ambitie is anders, en in mijn ogen beter dan zijn vorige boek, de internationale bestseller De meeste mensen deugen. In het dikke boek De meeste mensen deugen leverde Bregman een grote hoeveelheid argumenten voor de gedachte dat, je raadt het al, de meest mensen deugen. Het boek probeerde dus vooral een manier van kijken naar de werkelijkheid te stimuleren. Ik vond die poging niet helemaal geslaagd. Het nieuwe boek, Morele Ambitie, gaat verder en heeft een andere doelstelling. Het is een overtuigende oproep om in actie te komen.

Bereik sneller en prettiger teamprogressie met praktische technieken uit de progressiegerichte aanpak. Voor leidinggevenden, verzorgd door Gwenda Schlundt Bodien en Coert Visser. Vijf sessies vol praktijkgerichte oefeningen en reflecties.

Defensieve humor

Een teamlid vertelt aan zijn teamgenoten over een energiegevend moment dat hij de afgelopen week ervoer in zijn werk. Hij legt uit dat het hem erg veel energie gaf om te zien dat zijn harde werken achter zijn laptop had geleid tot een goedgeorganiseerd schoolreisje. Veel van de aanwezige teamleden knikten enthousiast en waarderend tijdens zijn verhaal. Maar dan gooit een teamlid er een grap in: ‘Nou, geweldig, applaudiseren allemaal hoor!’ Onmiddelijk beginnen er drie teamleden mee te lachen. Degene die het energiegevend moment inbracht is stil, lacht wat en het gesprek gaat vervolgens verder over andere dingen.

► Opleiding Progressiegericht Coachen (start 4 oktober 2024)

Leer effectieve progressiegerichte interventies en technieken toepassen met Coert Visser en Gwenda Schlundt Bodien. Voor (team-)coaches en trainers die diepgaand kennis willen opdoen en oefenen. Zeven sessies gebaseerd op wetenschappelijk onderzoek.

Tijdens een training behandelden we de groeimindset. Een deelnemer zei: “Ik snap de voordelen van een groeimindset en die onderschrijf ik ook. Maar heeft een statische mindset soms ook niet voordelen? Bijvoorbeeld als je tegen een leerling zegt: ‘Hier ben jij gewoon niet goed in.’ Dat is namelijk wel duidelijk!”

► Training Progressiegerichte Ontwikkelgesprekken

Leer in twee sessies constructieve ontwikkelgesprekken voeren met focus op progressie. Voor leidinggevenden en medewerkers, gegeven door Gwenda Schlundt Bodien en Coert Visser. Praktisch, wetenschappelijk onderbouwd en effectief.

Humor in groepen

Humor in groepen. In deze onderzoeksreview schetsen de auteurs onder andere wat de consequenties van verschillende vormen van humor zijn voor de groep. Positieve humorvormen zoals affiliatieve humor en zelfs speelse plagerijen van teamleden kunnen een aangename groepssfeer bevorderen door positieve affectie te vergroten en spanning te verminderen, terwijl agressieve humor/sarcasme de aangename sfeer kan verminderen en leiden tot relatieconflicten en negatieve gevoelens.

Blijf op de hoogte van de nieuwste bevindingen met deze samenvatting van recent onderzoek op deze website, gepubliceerd in de afgelopen drie maanden.

De humor van de docent. Docenten gebruiken regelmatig humor in de klas. Wat is het effect van hun humor op de studenten of leerlingen? In een onderzoeksartikel van James et al (2024) doen de onderzoekers verslag van het effect van vier humorstijlen op de percepties van studenten.

De opkomst van Donald Trump in de Amerikaanse politiek was zorgwekkend. Trump vormde een bedreiging voor de democratische rechtsorde en internationale relaties. Helaas is deze dreiging nog volop aanwezig. In de laatste jaren zijn ook in andere landen politici met antidemocratische uitgangspunten populair en machtig geworden. Is de Nederlandse situatie ook zorgwekkend? Zal de nieuwe regering democratie-ondersteunend of democratie-ondermijnend zijn?

Nieuwsbrief Progressiegericht Werken 792



► Opleiding Progressiegericht Coachen (start 4 oktober 2024)

Leer effectieve progressiegerichte interventies en technieken toepassen met Coert Visser en Gwenda Schlundt Bodien. Voor (team-)coaches en trainers die diepgaand kennis willen opdoen en oefenen. Zeven sessies gebaseerd op wetenschappelijk onderzoek.

► Innovatief werkgedrag en autonomie

Innovatief werkgedrag en autonomie. Papachristopoulos et al (2024) deden correlationeel onderzoek naar de rol van een causaliteitsoriëntatie en innovatief werkgedrag. Dit onderzoek kan het denken over hoe organisaties innovatief werkgedrag kunnen stimuleren voeden. Want als innovatie belangrijk is voor de organisatie, wat kunnen beleidsmakers dan het beste doen om innovatief werkgedrag te bewerkstelligen? Een systeem van bonussen en beoordelingen optuigen waarin innovatief werkgedrag wordt beloond? Of is er een eenvoudiger manier om innovatief werkgedrag mogelijk te maken?

Bereik sneller en prettiger teamprogressie met praktische technieken uit de progressiegerichte aanpak. Voor leidinggevenden, verzorgd door Gwenda Schlundt Bodien en Coert Visser. Vijf sessies vol praktijkgerichte oefeningen en reflecties.

► Straffen is een schijnoplossing: dit is wat je beter kunt doen

Een docent hoorde ik laatst zeggen: "Als een leerling ongewenst gedrag blijft vertonen dan moet je wel straffen, toch? Ik ken ook van die docenten die maar blijven pamperen en begrip tonen. Dat werkt totaal niet. Op een gegeven moment moet je straffen. Dan is het afgelopen met praten! Wie niet horen wil, moet maar voelen!" Hieronder leg ik uit waarom straffen geen duurzame oplossing is bij ongewenst gedrag. Ook leg ik uit wat je beter kunt doen.

► Training Progressiegerichte Ontwikkelgesprekken

Leer in twee sessies constructieve ontwikkelgesprekken voeren met focus op progressie. Voor leidinggevenden en medewerkers, gegeven door Gwenda Schlundt Bodien en Coert Visser. Praktisch, wetenschappelijk onderbouwd en effectief.

► Wie zwijgt stemt toe

Wie zwijgt stemt toe. Op 2 juli zal er een nieuw kabinet op het bordes staan met een nieuwe premier. In dat kabinet zitten mensen die uitingen hebben gedaan die m.i. gebaseerd zijn op overtuigingen die schadelijk zijn voor onze democratische samenleving. Sommige van die uitingen zijn in de ijskast gezet, andere worden niet teruggenomen of zijn ‘verkeerd geïnterpreteerd’. Maar of de uitingen nu in een ijskast staan of niet, de overtuigingen die aan de uitingen ten grondslag liggen zijn niet opeens verdwenen. Wat te doen? Er het zwijgen toe doen? Je oren dicht doen? Je uitspreken?

► 6 Romeinse filosofen in hun zoektocht naar wijsheid

De Romeinse cultuur bouwde sterk voort op de Griekse cultuur. Dit is ook te herkennen aan de werken van Romeinse filosofen. Vaak werden zij geïnspireerd door hun Griekse voorgangers. Hieronder bespreek ik enkele van de filosofen die zich in hun werk mede richtten op wijsheid.

► Progressie in het hanteren van agressie

Vermoedelijk is het in diverse contexten belangrijk om progressie te gaan boeken in het hanteren van agressie. Agressie kan onze samenleving tot stilstand doen komen, kan scholen onveilig maken en kan een treinreis tot een gevaarlijke activiteit reduceren. Veelvoorkomende manieren van reageren op agressie en geweld zijn het proberen te blijven praten met de agressor, het tolereren van de agressie en het autoritair en controlling onderdrukken van de agressor.

► Hoe gedetailleerde toekomstvisies kunnen bijdragen aan progressie

Recente onderzoeken tonen aan dat het visualiseren van doelen een krachtige invloed kan hebben op menselijk gedrag en prestaties. Een nieuwe studie (Voigt et al., 2024) richt zich op begrijpen van de mechanismen achter dit fenomeen. Ze onderzochten met name hoe visuele representaties van doelen de motivatie en prestaties van individuen kunnen beïnvloeden.

Nieuwsbrief Progressiegericht Werken 791


► Opleiding Progressiegericht Coachen (start 4 oktober 2024)

Leer effectieve progressiegerichte interventies en technieken toepassen met Coert Visser en Gwenda Schlundt Bodien. Voor (team-)coaches en trainers die diepgaand kennis willen opdoen en oefenen. Zeven sessies gebaseerd op wetenschappelijk onderzoek.

Het Negatief-Positief Responsmodel (NPR)

Eerder schreef ik op deze site over toxische negativiteit en over toxische positiviteit. In dit artikel presenteer ik het Negatief-Positief Responsmodel (NPR), een 2×2-model voor omgaan met problemen en tegenstellingen. Dit model contrasteert drie niet-effectieve manieren van reageren op problemen met een progressiegerichte houding.

Bereik sneller en prettiger teamprogressie met praktische technieken uit de progressiegerichte aanpak. Voor leidinggevenden, verzorgd door Gwenda Schlundt Bodien en Coert Visser. Vijf sessies vol praktijkgerichte oefeningen en reflecties.


► Training Progressiegerichte Ontwikkelgesprekken

Leer in twee sessies constructieve ontwikkelgesprekken voeren met focus op progressie. Voor leidinggevenden en medewerkers, gegeven door Gwenda Schlundt Bodien en Coert Visser. Praktisch, wetenschappelijk onderbouwd en effectief.


► Geen antwoord op de nuttigheidsvraag

Geen antwoord op de nuttigheidsvraag. Progressiegerichte coachingsgesprekken starten met de nuttigheidsvraag. Dat die vraag gesteld wordt wil trouwens niet zeggen dat de coach verwacht dat de client direct een antwoord geeft. Er zijn verschillende redenen waarom clienten soms geen antwoord hebben op de nuttigheidsvraag. Hoe kan de coach daar progressiegericht op reageren?
In de Westerse filosofie is de klassieke oudheid een periode die ongeveer 800 jaar BCE begon en eindigde in het jaar 500 na het begin van de jaartelling. De eerste periode in de klassieke oudheid bestond uit de opkomst en bloei van de Griekse beschaving, de tweede uit de glorietijd van de Romeinse beschaving. Het woord filosofie stamt ook uit deze tijd en werd vermoedelijk bedacht door Pythagoras. Het woord filosofia is een samentrekking van de woorden filo (ik houd van) en sofia (wijsheid). Vandaar dat een synoniem voor filosofie wijsbegeerte is.
Podcast: de nuttigheidsvraag. In 1999 volgde ik een opleiding SFBT (solution focused brief therapy) bij Insoo Kim Berg en Steve de Shazer en daar kwam ik voor het eerst in aanraking met wat Coert en ik later de nuttigheidsvraag zijn gaan noemen. Insoo begon haar sessies bijvoorbeeld met de vraag: ‘What needs to happen here today so that this conversation is useful to you?’ Het was in de jaren negentig een vraag die innovatief was in de therapie wereld. In plaats van allerlei diagnostische vragen te stellen stond de cliënt opeens aan het roer van het gesprek. Ik heb altijd in organisatiecontexten gewerkt en niet in therapie, maar zag al snel dat dit type vraag heel bruikbaar was in organisaties. In deze podcast ga ik in op het benutten van de nuttigheidsvraag in vier verschillende progressiegerichte rollen (helpen, sturen, instrueren, trainen/adviseren) en in vergaderingen en ga ik in op de precisie van formuleringen. 



Nieuwsbrief Progressiegericht Werken 790


Feedback vragen als leidinggevende

Een leidinggevende in onze opleiding vertelde dat hij feedback ging vragen aan medewerkers. Het ging over het volgende onderwerp. Uit onderzoek van Teresa Amabile en Steven Kramer blijkt dat een positieve innerlijke werkbeleving betekent dat je positief denkt over je werk, je je goed voelt op je werk en goed gemotiveerd bent voor je werk. Dit leidt tot beter functioneren. In een opleiding voor leidinggevenden behandelden wij dit thema. We gaven hen een checklist met voorbeelden van acties die zij konden ondernemen om de positieve innerlijke werkbeleving van hun medewerkers te vergroten. De checklist bevatte ook voorbeelden van acties die de innerlijke werkbeleving van medewerkers ondermijnen en die ze dus beter konden vermijden.

Een symbiose van AT en SDT?

Een symbiose van AT en SDT? Leroy pleit in dit artikel voor een symbiose tussen AT en SDT. Hij pleit ervoor om te denken in termen van paradoxale waarden in plaats van in termen van tegenovergestelde aannames en waarden. Ik vraag me af of deze invalshoek ons dichterbij wat waar is gaat helpen of dat we juist in drijfzand terecht gaan komen.


Hoe ga je om met iemand die heel negatief is?

Tijdens een recente training die wij gaven aan leidinggevenden behandelden wij onderzoek van Teresa Amabile naar innerlijke werkbeleving. Een van de implicaties van Amabile’s onderzoek is dat het verstandig is om als leidinggevende te trachten negativiteit in je eigen communicatie te beperken. Toen we dit behandelden, vroeg een deelnemer: “Maar hoe ga je om met iemand anders die heel negatief is?” Deze vraag is begrijpelijk en biedt een waardevolle kans om het onderwerp van negativiteit te reflecteren.

Sturen is gebaseerd op eerlijkheid. Een docent, met een eigen bedrijf in elektronische apparatuur, verkoopt tijdens zijn lesdagen producten aan zijn leerlingen. Dat is niet toegestaan en is een ongewenste situatie die moet stoppen. De teamleider is ervan op de hoogte dat deze docent dat doet. Hij is echter huiverig om erover te praten met hem, want hij wil liever goede maatjes blijven. De docenten liggen immers niet voor het oprapen, hij zou niet weten wat hij moest beginnen als de docent zijn ontslag zou nemen.


► Progressie in aannames over motivatie: van de agency theorie naar de zelfdeterminatietheorie

Managementpraktijken zijn gebaseerd op fundamentele aannames over wat mensen motiveert. In een recent artikel zetten Marylène Gagné en Rebecca Hewett twee contrasterende visies hierop uiteen: de agency theorie en de zelfdeterminatietheorie. De agency theorie gaat ervan uit dat mensen voornamelijk gemotiveerd worden door externe prikkels en controle, terwijl de zelfdeterminatietheorie stelt dat mensen gedreven worden door de bevrediging van de psychologische basisbehoeften aan autonomie, competentie en verbondenheid. Hoewel de zelfdeterminatietheorie ondersteund wordt door decennia aan onderzoek dat de meerwaarde van autonome motivatie aantoont, is de agency theorie nog altijd de overheersende aanname in managementpraktijken.

Positieve emoties en tweede taalverwerving

Positieve emoties en tweede taalverwerving. Emoties spelen een belangrijke rol bij tweede taalverwerving. Onderzoek van Fredrickson toont aan dat negatieve emoties en positieve emoties een verschillende functie hebben. Negatieve emoties zoals angst en bezorgdheid om de eigen prestaties en gebrek aan begrip gaan gepaard met vernauwing van de aandacht en met focus. Positieve emoties gaan samen met verbreding van onze aandacht en percepties en met creativiteit. Wang et al schrijven in dit onderzoeksartikel over de rol van angst en plezier bij luistertaken in tweede taalonderwijs.

De grote drie van de Oosterse filosofie

Ongeveer 600 BCE ontstond de filosofie, de discipline van het via denken komen tot kennis en wijsheid. Dit gebeurde ongeveer gelijktijdig en waarschijnlijk grotendeels onafhankelijk van elkaar in Griekenland en China. De Westerse cultuur is sterk beïnvloed door ideeën uit de klassieke Griekse filosofie. Maar er is ook een zeer rijke Oosterse filosofische traditie. Hoewel er een zekere overlap bestaat in denkbeelden van klassieke Oosterse en Westerse filosofen, zijn er ook enkele duidelijke accentverschillen. 


Nieuwsbrief Progressiegericht Werken 789



► Hoe activeer je bestaande kennis?

Hoe activeer je bestaande kennis? Wanneer mensen in een leersituatie zitten, is het raadzaam om hun bestaande kennis over het betreffende onderwerp te activeren, zodat de leerder een bruggetje kan bouwen tussen wat hij al weet en wat hij aan het leren is. De manier waarop die bestaande kennis wordt geactiveerd, bepaalt of de leerder het nut ervan inziet en ervaart. In deze bijdrage worden drie invalshoeken voor het ontwerpen van nuttige kennisactiveringsoefeningen.


► Hoe je als leidinggevende effectief een verzoek kunt doen

In Harvard Business Review kwam ik een artikel tegen Rachel Schlund, Roseanna Sommers en Vanessa Bohns. In dat artikel schrijven ze dat dat medewerkers vaak druk voelen om “ja” te zeggen tegen verzoeken van leidinggevenden, zelfs als ze eigenlijk liever nee zouden zeggen. Dit kan leiden tot gevoelens van spijt, frustratie en wrok. Ze leggen uit hoe je als leidinggevende effectief een verzoek kunt doen zonder dat er een dergelijke druk ontstaat. Hieronder leg ik uit waar ze voor pleiten.
Nut(teloosheid) van kennismaking. In veel trainingen wordt bij de start tijd besteed aan kennismaking. Deelnemers verwachten ook dat dit zal gaan plaatsvinden en kunnen verbaasd zijn wanneer de trainer geen ‘kennismakingsrondje’ doet. Toch is het achterwege laten van kennismaking soms de beste keuze. En wanneer er wel kennismaking gewenst is, zijn er betere alternatieven dan het kennismakingsrondje.

Hieronder kun je drie voorbeeldgesprekjes tussen een leidinggevende (Wim) en een medewerker (Nicolette) lezen. In de eerste twee gesprekjes is de aanpak van de leidinggevende niet effectief. In het eerste gesprekje stelt hij zich alleen zendend op, in het tweede gesprekje is zijn opstelling alleen volgend. In het derde gesprekje voert hij het gesprek op een progressiegerichte manier waarbij hij zowel zijn eigen perspectief als dat van de medewerker ruimte biedt.





Nieuwsbrief Progressiegericht Werken 788


Vragen naar betekenisvolle progressie in sollicitatiegesprekken

Tijdens een recente training waarin we het onderwerp mindset hadden behandeld, kwam een deelnemer na afloop naar me toe. Hij zei: “Je had het net over ‘leren van fouten’ maar kunnen we wel leren van fouten?”. Hij verwees naar een boek waarin gesteld zou worden dat het moeilijk is om te leren van fouten. Hier kun je meer lezen over dat boek. Toevallig is er net een nieuw artikel verschenen van dezelfde auteur, Ayelet Fishbach, tezamen met Ryan Carlson. In dit artikel verkennen de auteurs de psychologie achter falen en het leren daaruit. Het artikel biedt interessante inzichten voor iedereen die interesse heeft in persoonlijke ontwikkeling, onderwijs, of management. Hieronder ga ik in op de hoofdthema’s van het artikel.

► Waarom zijn gelukkige mensen gelukkig?

Waarom zijn gelukkige mensen gelukkig? De gelukkigste mensen zijn de mensen met het hoogste niveau van psychologisch welzijn. In een onderzoek van Vallerand et al (2024) zoeken de onderzoekers naar de vraag: waarom zijn de gelukkigste mensen zo gelukkig? De onderzoekers belichten de samenhang tussen positieve emoties, kwaliteit van motivatie en passie. In hun onderzoek vergeleken ze de 25% gelukkigste mensen, met de 75% minst gelukkige mensen in de samples.

Het begrijpen van de dynamiek tussen opvoedingsstijlen en de psychologische ontwikkeling van kinderen is belangrijk. Een nieuwe studie van Chen et al. (2024) onderzoekt de relatie tussen ouderlijke autonomieondersteuning, psychologische basisbehoeften, en het zelfbeeld van Chinese basisschoolleerlingen. Door middel van een uitgebreide crosssectionele analyse onderzoekt het onderzoek hoe autonomieondersteuning het zelfbeeld van kinderen beïnvloedt.


Progressiegericht sturen is een methode waarbij leidinggevenden duidelijk maken wat er van medewerkers verwacht wordt en waarom. Deze aanpak combineert begrip en geduld met duidelijkheid en vastberadenheid. Medewerkers krijgen de gelegenheid om zelf te bepalen hoe ze aan deze verwachtingen kunnen voldoen. Soms reageren medewerkers direct positief op stuurvragen, maar vaak komen ze met een ‘ja maar’-reactie. Als leidinggevende kun je hierop reageren door aan te sluiten op het perspectief van de ander, door te vragen en begrip te tonen, terwijl je de stuurvraag blijft herhalen en rekening houdt met ingebrachte bezwaren. Afgelopen week gebeurde het twee keer dat een cursist in onze training moeite had om aan te sluiten op het perspectief van de medewerker tijdens een stuurgesprek.

Heeft autonomie-ondersteuning op school wel zin? Docenten die een autonomie-ondersteunend leerklimaat proberen te creëren in hun klassen vragen zich soms af of dat wel nut heeft. Hun pessimistische gedachte is dan dat autonomie-ondersteuning op school weinig zoden aan de dijk zal zetten wanneer er bij de leerlingen thuis geen sprake is van autonomie-ondersteuning. Onderzoek van Cheon et al (2024) geeft reden voor optimisme.


Tijdens een recente training waarin we het onderwerp mindset hadden behandeld, kwam een deelnemer na afloop naar me toe. Hij zei: “Je had het net over ‘leren van fouten’ maar kunnen we wel leren van fouten?”. Hij verwees naar een boek waarin gesteld zou worden dat het moeilijk is om te leren van fouten. Hier kun je meer lezen over dat boek. Toevallig is er net een nieuw artikel verschenen van dezelfde auteur, Ayelet Fishbach, tezamen met Ryan Carlson. In dit artikel verkennen de auteurs de psychologie achter falen en het leren daaruit. Het artikel biedt interessante inzichten voor iedereen die interesse heeft in persoonlijke ontwikkeling, onderwijs, of management. Hieronder ga ik in op de hoofdthema’s van het artikel.




Nieuwsbrief Progressiegericht Werken 787


►Compenseer voor culturele tekortkomingen

Compenseer voor culturele tekortkomingen. ‘Deze cursisten moet je gewoon voorschrijven wat ze moeten doen, dat zijn ze vanuit hun cultuur gewend!’ zei een docent. Deze docent ging ervan uit dat wat mensen gewend waren, ook was wat ze nodig hadden. In dit geval dus een autoritaire lesstijl. Ik vermoed dat deze docent een denkfout maakt.

►34 Progressiegerichte technieken

De progressiegerichte aanpak wordt steeds bekender bij coaches, leidinggevenden, trainers, docenten en anderen. Hieronder staan korte beschrijvingen van 25 van de meest bekende progressiegerichte technieken met linkjes naar artikelen waarin deze technieken uitgebreider worden toegelicht.

►Het belang van behoefteondersteuning

In een meta-analyse van Slemp et al (2024) geven de onderzoekers antwoorden op vier vragen. In deze bijdrage een paar highlights ten aanzien van de eerste onderzoeksvraag.: In hoeverre voorspellen autonomie-, competentie- en verbondenheidsondersteunende interpersoonlijke gedragingen de basispsychologische behoeften (d.w.z. autonomie, competentie en verbondenheid), autonome vormen van motivatie, subjectief welzijn en prestaties?

►Toxische negativiteit: hoe overmatig negatieve denkstijlen ons belemmeren

Toxische negativiteit, een overmatig en onrealistisch negatieve houding, kan verlammend werken en is niet realistisch. Onze eigen manieren van denken kunnen soms aanzienlijke belemmeringen vormen voor wat we willen bereiken. Verschillende negatieve denkstijlen kunnen ervoor zorgen dat we inactief worden waardoor we de progressie die we zoeken niet bereiken. Hieronder bespreek ik 6 van die negatieve manieren van denken die ten grondslag kunnen liggen aan toxische negativiteit: pessimisme, cynisme, defaitisme, fatalisme, doemdenken en de statische mindset.

In een meta-analyse van Slemp et al (2024) geven de onderzoekers antwoorden op vier vragen. In deze bijdrage een paar conclusies ten aanzien van de tweede onderzoeksvraag: Variëren associaties met behoefteondersteunend interpersoonlijk gedrag naargelang de cultuur, de gebruikte meetinstrumenten, het toegepaste onderzoeksdomein, of de bron van ondersteuning?

Nieuwsbrief Progressiegericht Werken 786


 Toetsangst bij low-stakes toetsen

Toetsangst bij low-stakes toetsen, dat zou je niet zo snel verwachten toch? Dat studenten immers angst voelen voor examens  waar veel van afhangt is voorstelbaar, maar zouden ze ook angst kunnen ervaren voor low-stakes-toetsen? Low-stakes toetsen zijn toetsen waar niets of niet veel van afhangt en die worden ingezet om de progressie van de student te volgen. De bedoeling van dergelijke toetsen is om de student te kunnen ondersteunen in zijn leerproces en om samen inzicht te krijgen in waar de student nu staat.

► Opleiding Progressiegerichte Gespreksvoering (start 16 mei 2024)


Talkshowpersoonlijkheid Johan Derksen doet weer eens van zich spreken… Kamerlid Habtamu de Hoop steunt het plan om geld uit te trekken om de Friese taal te bevorderen. Johan Derksen zei hierover dat iemand met de huidskleur van Habtamu niet geloofwaardig kan spreken over de Friese cultuur.

► Opleiding Progressiegericht Leidinggeven (start 9 september 2024)


Die vraag stelde een leidinggevende, Margo, aan Hanneke, een medewerker. Hanneke zei: ‘Ja hoor.’ Maar een paar dagen later ontving Margo een e-mailtje van Hanneke. Daarin vroeg ze opnieuw om een gesprek. Want ze had het gesprek eigenlijk toch niet plezierig gevonden. Margo baalde daarvan. Ze had toch gevraagd of Hanneke het een plezier gesprek had gevonden? Wat was er dan toch mis gegaan dat Hanneke eerst zei dat dat het geval was en nu toch mailde dat ze het gesprek niet plezierig had gevonden.

► Incompany Kennismakingsworkshop Progressiegericht Werken


De leermindset bestaat uit vier overtuigingen die belangrijk zijn voor schoolsucces. Leermindsets, de overtuigingen en percepties over leren, spelen een belangrijke rol in de motivatie en leerprestaties van leerlingen. Dit geldt in het bijzonder voor leerlingen uit traditioneel achtergestelde milieus. Leer hier wat de vier componenten van een leermindset zijn en waarom de leermindset belangrijk is.


 Is perfect goed?

Is perfect goed? Een meta-analyse van Harari et al (2018) geeft reden tot twijfel en het boek The perfection trap van Curran ook. In sollicitatiegesprekken wordt in antwoord op de vraag naar zwakke kanten vaak gezegd ‘Ik ben perfectionistisch’, omdat dit wordt gezien als eigenlijk toch ook wel een sterke kant. Immers, perfectionisme betekent dat je je uiterste best wilt doen om perfect te presteren!


Nieuwsbrief Progressiegericht Werken 785


► Progressiecontexten als basis voor functioneren, welzijn en groei

In progressiecontexten kun je eigen keuzes maken, voel je je competent en voel je je verbonden. Hierdoor kun je dingen doen die je interessant en belangrijk vindt. Als dit zo is, neemt de kans toe dat je goed werk verricht, je goed voelt, veel leert en in staat bent om vol te houden.

► Opleiding Progressiegerichte Gespreksvoering (start 16 mei 2024)


► Onbedoelde schade van negatieve feedback

Onbedoelde schade van negatieve feedback. Hoewel veel docenten met goede intenties negatieve feedback geven aan studenten, blijkt uit een meta-analyse van Mercer et al (2023) dat negatieve feedback vaak onbedoelde schade toebrengt. Die schade uit zich op vier vlakken: self-efficacy, affect, cognitie en gedrag. In deze bijdrage een samenvatting van hoe negatieve feedback kan doorwerken op die vier gebieden, blijkend uit deze meta-analyse.

► Opleiding Progressiegericht Leidinggeven (start 9 september 2024)


► The Circle Technique. A Simple tool for empowering meaningful progress

In this booklet, you can read about how to easily use the circle technique in various situations. However, as straightforward as the technique is to understand and use, it doesn’t mean there aren’t deeper thoughts behind the approach. Hence, you can also read about the pieces of theory that underlie the technique. 

► Incompany Kennismakingsworkshop Progressiegericht Werken


► Agentische betrokkenheid bij feedback

Agentische betrokkenheid bij feedback. Het verstrekken van feedback aan studenten leidt niet automatisch tot een verbetering van hun vaardigheden of hogere cijfers. Deze uitkomst is afhankelijk van de actieve inzet en betrokkenheid van de leerlingen met de ontvangen feedback. Immers, of er progressie wordt geboekt naar aanleiding van ontvangen feedback hangt af van wat de student met de feedback doet. Winstone et al (2016) beschrijven het SAGE-model in dit artikel. Vaak wordt gefocust op hoe de feedbackgever de feedback formuleert, maar er zijn veel meer factoren die bepalen of er progressie wordt geboekt naar aanleiding van de feedback.


► Onderzoeksupdates jan-mrt 2024

Hier vind je een overzicht van onderzoeksupdates op deze website van de afgelopen drie maanden.

► Micro-groeiculturen

Micro-groeiculturen. In het boek van Mary Murphy beschrijft ze hoe een organisatiecultuur van genieën en een groeicultuur zich van elkaar onderscheiden. In een genieëncultuur wordt falen gezien als een teken van zwakte, in een groeicultuur wordt falen gezien als een interessant platform om samen te leren. In een genieëncultuur staat scoren voorop, in een groeicultuur staat leren en samenwerken voorop. Uit haar onderzoek naar mindsetculturen in organisaties bleek dat er, naast de organisatiecultuur, ook sprake is van microculturen: de cultuur in een team of in een kleinere unit in de organisatie. Die microcultuur kan afwijken van de organisatiecultuur.

Nieuwsbrief Progressiegericht Werken 784


► Van nee zeggen naar sturen

Van nee zeggen naar sturen. Een docent vroeg aan een teamleider: ‘Kan ik uitgeroosterd worden op maandag, want ik ben gevraagd om drie nieuwe klussen op me te nemen en ik heb geen tijd om alles te doen?’ Deze teamleider wilde ‘nee’ zeggen tegen dat verzoek, en daarnaast was het helemaal niet de goed dat de docent de drie nieuwe klussen zou accepteren. Deze teamleider vroeg zich af of hij meerdere progressiegerichte interventies kon combineren in een dergelijke situatie.


► Voorbeeld progressiegericht nee-zeggen: Martin en Suzan

Hieronder kun je drie voorbeeldgesprekjes tussen een leidinggevende (Martin) en een medewerker (Suzan) lezen. Suzan heeft een verzoek gedaan aan Martin waar Martin nee tegen wil zeggen. In de eerste drie voorbeelden is de aanpak van de Martin niet effectief. In het eerste voorbeeld stelt hij zich vermijdend op, in het tweede forcerend en in het derde toegeven. In het laatste voorbeeld past ze de techniek van progressiegericht nee-zeggen toe.

► Groeimindsetcultuur focust niet op sterktes

Groeimindsetcultuur focust niet op sterktes. Mary Murphy heeft een populair boek geschreven waarin ze haar groeimindsetonderzoek van de afgelopen twintig jaar beschrijft. Haar onderzoek startte in 2006, toen ze met Carol Dweck sprak over haar gedachte dat groeimindset niet slechts op individueel niveau bestudeerd zou moeten worden.

► Cultures of growth: de vele voordelen van groeimindsetculturen

Mary Murphy, hoogleraar psychologie aan Indiana University heeft het boek Cultures of Growth gepubliceerd. In 2006 was zij student bij Carol Dweck, grondlegger van de mindsettheorie. Dwecks eerdere werk toonde aan dat mensen met een groeimindset meer geneigd zijn uitdagingen aan te gaan, van fouten te leren en op de lange termijn meer te bereiken dan mensen met een statische mindset. Murphy suggereerde dat niet alleen individuen maar ook omgevingen een mindset belichamen. Bijna twee decennia later hebben Murphy en haar collega’s veel onderzoek gedaan in talloze organisaties. Cultures of Growth doet daarvan verslag.

► Micro-groeiculturen

Micro-groeiculturen. In het boek van Mary Murphy beschrijft ze hoe een organisatiecultuur van genieën en een groeicultuur zich van elkaar onderscheiden. In een genieëncultuur wordt falen gezien als een teken van zwakte, in een groeicultuur wordt falen gezien als een interessant platform om samen te leren. In een genieëncultuur staat scoren voorop, in een groeicultuur staat leren en samenwerken voorop. Uit haar onderzoek naar mindsetculturen in organisaties bleek dat er, naast de organisatiecultuur, ook sprake is van microculturen: de cultuur in een team of in een kleinere unit in de organisatie. Die microcultuur kan afwijken van de organisatiecultuur.

► Theorie X in de praktijk: wantrouwende leidinggevende demotiveert medewerkers

Tijdens een informele gelegenheid kwam ik Mats tegen. In ons gesprek vertelde hij me op een gegeven moment dat zijn werk hem erg beviel maar dat de houding van zijn leidinggevende hem frustreerde. Wat hij me vertelde deed me denken aan de invloedrijke inzichten van Douglas McGregor die hij beschreef in zijn boek The Human Side of Enterprise.


Nieuwsbrief Progressiegericht Werken 783


► Werkplekdemocratie: geen goede redenen om niet te beginnen

Antoinette Weibel heeft op LinkedIn een interessante discussie gestart over de haalbaarheid en het nut van werkplekdemocratie. In haar bericht verwijst ze naar een artikel van Roberto Frega en collega’s, waarin de voordelen en nadelen van dit concept worden besproken.

► Misverstanden over progressiegericht werken

Misverstanden over progressiegericht werken. Na afloop van een eerste trainingssessie afgelopen week kwam een leidinggevende naar ons toe en zei: ‘Ik dacht dat deze training zwaar en zweverig zou worden, maar het is super concreet en praktisch!’ Daarom in deze bijdrage een paar veelvoorkomende misverstanden over progressiegericht werken.

► Opleiding Progressiegericht Werken (start 25 maart 2024)


► Medewerkers wel of niet betrekken bij leiderschapskeuze?

Een lezer, Peter, reageerde op mijn artikel over werkplekdemocratie. Hij vertelde me dat er binnen zijn organisatie onrust was binnen zijn afdeling nadat de vorige leidinggevende, die niet goed functioneerde, al snel weer moest vertrekken. De directie startte een wervingsprocedure en Peter en zijn collega’s merkten dat zij hierbij niet werden betrokken.

► Mindset en zelfgestuurd leren

Mindset en zelfgestuurd leren. Hertel et al (2024) deden onderzoek naar het effect van iemands overtuigingen over het belang van zelfgestuurd leren en diens overtuigingen over de ontwikkelbaarheid van capaciteiten op leren, presteren en welbevinden van die persoon.

► Groepszelfevaluatie verbetert motivatie in samenwerking

Een recent onderzoek door Kramer et al. (2024) belichtte de impact van groepszelfevaluatie. Het onderzoek vond plaats in de context van scholen, waarbij leerlingen betrokken waren bij samenwerkingsleerprojecten. Ze stelden zelf basisregels op voor hun samenwerking en evalueerden achteraf de naleving ervan.

► CPW-Portal


► Team motivatie

Team motivatie. Greniér et al (2023) hebben een artikel geschreven over team motivatie. Het interessante aan dat artikel is dat het een van de eerste pogingen is om de kwaliteit van motivatie op teamniveau te beschrijven en daarmee de teameffectiviteit te verklaren.

► Kwaliteit van team motivatie

Kwaliteit van team motivatie. In dit artikel kun je lezen over een model dat Greniér et al (2023) introduceren om team motivatie te beschrijven en verklaren. De onderzoekers pogen het ‘waarom’ van motivatie van het team te verklaren. Net als binnen de zelfdeterminatietheorie de kwaliteit van motivatie van individuen uiteen valt in gecontroleerde en autonome motivatie-typen, beschrijven de onderzoekers dat deze motivatiekwaliteiten ook op team niveau aanwezig zijn.

Nieuwsbrief Progressiegericht Werken 782


► Instructie en motivatie 

Om een hoge kwaliteit van motivatie mogelijk te maken is zowel autonomie-ondersteuning als het bieden van structuur nodig. Autonomie-ondersteuning betekent dan ook niet ‘doe maar waar je zin in hebt’, maar betekent dat je de ander ondersteunt in zijn ervaring dat zijn gedrag voortkomt vanuit hemzelf. Dat hij geen marionet is die wordt aangestuurd door krachten van buitenaf, maar dat hij zelf aan het roer staat van wat hij doet. Om die ervaring te kunnen hebben is juist de aanwezigheid van sturing en structuur gewenst. Want dan pas kun je betekenisvolle keuzes maken en dan pas kun je betekenisvolle progressie boeken; je weet dan immers wat je probeert te bereiken en waar je energie voor actie zich op kan richten.

► Het Benjamin Franklin Effect: De Psychologie van Gunsten Verlenen 

Benjamin Franklin, een van de Founding Fathers van de Verenigde Staten, was niet alleen een wetenschapper en politicus, maar ook een observator van de menselijke natuur. Een van zijn  inzichten betreft de psychologie van gunsten verlenen, een fenomeen dat bekendstaat als het Benjamin Franklin effect. In dit artikel bespreek ik Benjamin Franklin effect, het verschijnsel dat mensen anderen leuker vinden nadat ze hen een gunst hebben verleend.


► We beïnvloeden alles 

We beïnvloeden alles, hoewel we niets kunnen controleren. Brian Klaas beschrijft in zijn boek Fluke hoe ieder van ons niet beheerst en controleert wat er in ons leven en dat van anderen gebeurt, maar dat we tegelijkertijd voortdurend alles wat er gebeurt beïnvloeden. Klaas stelt dat kleine variaties worden gezien als ruis (noise) en worden gefilterd om het echte patroon en signaal te kunnen ontdekken, terwijl ruis wel eens het meest invloedrijk zou kunnen zijn in hoe de dingen in de wereld zich ontwikkelen.

► Cijferloos Leren: Beter Leren, Minder Prestatiedruk 

In het huidige onderwijssysteem, waarin cijfers vaak de boventoon voeren, groeit de bezorgdheid over de mentale gezondheid van studenten. De nadruk op prestaties heeft geleid tot een toename van stress en een competitieve sfeer die de intrinsieke motivatie en het welzijn van studenten kan ondermijnen. Cijferloos leren, een benadering die focust op het leerproces in plaats van op numerieke beoordelingen, biedt mogelijk een oplossing voor deze problemen.


► Positieve effecten van job hopping 

Er is steeds meer onderzoek dat laat zien dat wanneer je van baan verandert, er eerst een soort huwelijksreisfase is, gevolgd door een katerfase. In het begin voel je je super over je nieuwe baan, maar die blijheid zakt na een tijdje weer naar je oude normaal. Dit idee past bij wat ze de setpunttheorie noemen, die zegt dat je basisgevoel van geluk vrij stabiel blijft door je leven heen. Ook al gebeurt er iets leuks, uiteindelijk wen je eraan en voel je je weer zoals eerst. Zhou et al (2024) onderzochten deze effecten wanneer er sprake is van een proces van meerdere baanwisselingen.

► De Inherence Bias bij Kleuters: Hoe Verklaren ze Prestatieverschillen?

Een recent onderzoek van Renoux et al. (2024) werpt een interessant licht op hoe kleuters denken over verschillen in schoolprestaties. Dit onderzoek, uitgevoerd onder 610 Franse kleuters, onthult dat kinderen geneigd zijn meer inherente factoren (zoals intelligentie) dan extrinsieke factoren (zoals toegang tot onderwijsmiddelen) aan te wijzen als verklaringen voor waarom sommige kinderen beter presteren op school dan anderen. Lees meer over wat deze inherence bias inhoudt en wat de gevolgen ervan zijn.